Sunday 24 March 2013

GRACE: MAKING SENSE WITH NONSENSE

मला वाटतं की, 'ग्रेस हा अब्सर्ड कवी आहे.' आता हे विधान वाचताना वाचकाच्या मनात या वाक्याबद्दल अनेक प्रश्न उभे रहात असतील. म्हणून मी आधी अब्सर्ड या शब्दाची नीट व्याख्या करतो(?!?). अल्बर्ट कामूच्या अब्सर्डिस्ट तत्वज्ञानानुसार, अस्तित्वाचा अर्थ शोधणारं मन आणि कोणताच ठाम अर्थ नसलेलं निरर्थक जग यांच्यातल्या मुलभूत भेदामुळे अब्सर्ड मानसिकता तयार होते.    संपुर्ण वास्तव हे एकमेकांशी जोडलेलं,एकमेकांवर आधारीत,सहसंबंधित किंवा अन्य कोणत्याही प्रकारच्या तर्कशात्रीय मांडणीत असतं का? याचं नक्की उत्तर अजुन देता आलेलं नाही. आपल्याला संपुर्ण वास्तवाचे ज्ञान आहे का? मानवीय दॄष्ट्या ते अशक्य आहे. कारण आपल्या जाणीवांच्या टप्प्यात येणार्‍या विश्वाला आपण वास्तव म्हणुन संबोधतो आणि त्याला एका ठराविक तर्कशात्रीय मांडणीत बसवू पहातो.त्याद्वारे एक ठराविक अर्थ असलेली संदर्भ चौकट आपण बनवू पहातो (आपल्याला लांबी मोजायला फूटपट्टी लागते ना, तशीच.) आणि त्या संदर्भचौकटीचा वापर करुन आपण इतर गोष्टी समजावून घेण्याचा प्रयत्न करतो.    ग्रेस यांच्या कविता वाचताना मला जाणवले की, त्यांना एका ठराविक अर्थाकडेच पोहोचायचे आहे असे वाटत नाही. आपली कविता अंतिम वाक्य नाही याची त्यांना पुरेपूर जाणीव आहे. हे मी का म्हणतोय, हे त्यांच्या पुढच्या काही विधानांवरुन स्पष्ट होते.      
 'माझ्या कवितेने मराठी काव्यात निर्मितीची प्रक्रिया, त्यातून सिद्ध झालेली कलाकृती व तिचा आस्वाद या त्रिवेणीसंबंधी महत्वाचे प्रश्न निर्माण केलेत.'
           मुळात असं की मी प्रश्न निर्माण केलेत, कशाची उत्तरे दिलेली नाहीत वा द्यायचा प्रयत्न केलेला नाही हे मान्य करणंच महत्वाचं आहे. कुठल्याही गोष्टीची जडणघडण कशी आणि कुठल्या टप्प्यात होते आणि त्यात आपले स्वतःचे स्थान नक्की काय व कोणते याची व्यापक जाणीव असलेला हा कवी आहे. ग्रेस यांनी कुठेही संदिग्धतेला (कन्फ्युजन) नाकारलेलं नाहीये.
                            'पळवाट नकोच आहे मला, हवीये फक्त दु:ख टेकण्यापुरती थोडीशी संदिग्धता'
हे समजून घेताना आधी 'something -genesis-something' म्हणजे काय ते ही समजून घेतले पाहीजे. माझ्या आधी ही अर्थहीन जग होतं(something), आता मी आहे. मी माझ्या अमर्याद स्वातंत्र्याच्या बळावर, माझ्या अस्तित्वाला आणि त्याच्या जाणीवांना माझ्या आकलनात असणार्‍या संदर्भांतुन तौलनिकरित्या अर्थ देईन, देत राहीन.(genesis) यापुढे माझ्यानंतर ही अर्थहीन जग कायम राहील.(something) संपुर्ण अर्थ किंवा पुरेपूर निरर्थकता यापैंकी मी काहीच अनुभवू शकणार नाही. ग्रेसच्या कवितेत येणारी संदिग्धता आणि आपला प्रवास हा संदिग्धतेकडून संदिग्धतेकडेच आहे हे दर्शवणं  मला नेहमी जाणवतं.  तोच प्रकार त्यांनी स्वतःच्या आयुष्यात जगताना घेतलेल्या भुमिकेमध्ये ही जाणवतो.          
 'माझी कविता हे एक बेट आहे. मी ही एक बेटच आहे. या बेटावरुन परतवण्याची हमी मी वाचकाला देत नाही. त्याने स्वतः होडी होऊन गेले पाहीजे.'
स्वतःला आणि मुख्यतः स्वतःच्या निर्मितीला एका बेटाची उपमा देऊन त्यांनी  आपल्या अस्तित्वाचा स्थायीभाव दर्शवला आहे. मी कुठेही जात नाहिये आणि कुठुनही येत नाहीये. मला काही विशेष उद्दिष्ट साध्य करायचं नाहीये. मी केवळ आहे आणि स्वतंत्र जगतोय. स्वतःच्याच आयुष्य जगण्याच्या पद्धतीतुनसुद्धा त्यांनी हाच दॄष्टिकोन दिलेला आहे. त्यांच्यावर दुर्बोधतेचे कितीही आरोप झाले तरी, स्वतःच्या कविता वाचकांना समजावुन सांगाव्यात असे त्यांना वाटले नाही. त्यांनी कुठलाही अजेंडा राबवला नाही. नाहीतरी लोकप्रियता हे एकप्रकारचे मास सेन्सिबिलिटी मिथ आहे.
शेवटी अब्सर्ड व्यक्तीसाठी कोणतीही गोष्ट समजावुन सांगणे किंवा सोडवणे महत्वाचे नसते तर ती स्वतः अनुभवणे आणि स्वतःच्या अनुभवांचे वर्णन करणे हे महत्वाचे असते. ग्रेस यांच्या काव्यात हा गुणधर्म विशेष आढळून येतो. त्यांच्या कवितेचे 'इझम' बनवता येत नाही.ग्रेस यांच्या कवितेला स्वतंत्र अस्तित्व आहे, ते आढळुन येतं जेव्हा ते स्वतः द्वैती असल्याचं कबूल करतात.
      (वरील लेख ही केवळ एक मोठी प्रतिक्रिया आहे.मी कुठेही ग्रेस यांच्या कवितांचा परामर्श घेऊन त्यांचा अब्सर्डिटीशी संबंध जोडलेला नाहीये. जी वाक्ये घेतलीयेत ती केवळ त्यांच्या ललितलेखनातुन घेतली आहेत.पण ग्रेसांचं लिखाण अब्सर्ड अंगाने
समजावुन घ्यायचा प्रयत्न करता येईल आणि त्यातुन मिळणारा आस्वाद फार वेगळा असेल असे माझे मत. ग्रेसांच्या बेटावरुन परतताना स्वतः जहाज बनण्याचा हा माझा प्रयत्न. वेगळ्या अंगानेही सेन्स देउन ग्रेस समजावता येऊ शकतात आणि इथले बरेच जण ही कविता आपल्या अंगाने समजावून घेऊन त्याला अर्थ देण्याचा प्रयत्न करीत आहेत, after all 'we have art in order not to die of the truth'- Nietzsche)  - हरवलेल्या जहाजाचा कप्तान

Monday 18 March 2013

Anonymous-Unanimous

पाऊस पडून गेल्यावर
टप टप करत
कुठ्ल्याशा
झाडाच्या अंधारया सावलीतुन
थेंब थॆंब गळतायत.
त्याच्या तालावर
मी घड्याळाची टिकटिक
सिंक्रोनाईझ करतोय.
टप टिक टप टिक
टीक टिक टप टीक
टप टप टिक टिक
टेकलेपण.
रिकामपण.
निष्फळपण.
या आवर्ती स्प्लिट्समध्ये
मध्येच कुठेतरी दिसतोय
गाणारा जिप्सी.
अँड इट्स अ साँग अबाऊट
प्रोलाँग्ड सायलन्स.....
---------******-----------------
या वस्त्रगाळ एकांतात
मला उगाचच वाटतं रहातं
की एक नरभक्षक
चवीने खातोय
माझं संचित.
--------****--------------
भोवरयाची गती फाटली
मेंदू फोडुन,
बाहेर पडला
तो
नेमका माझ्या सावलीवर.

Saturday 16 March 2013

Something-'Genesis'-Something

बेडवर उद्ध्वस्त होताना
त्याने,
तिला दिली
आपण उद्ध्वस्त झाल्याची
प्रांजळ कबुली.

ती म्हणाली,
हा प्रांजळपणा
मुखवटा आहे.
हद्दपार होताना,
मागे राहीलेले ठसे
घेऊन परत ये
आणि भेट मला
वास्तवाच्या
काळ्या विवरापलिकडे.
मी तुला घेऊन उभी आहे.

------------------------------------******-------------------------------------------------------------------

तो ऎकतो,
असण्या नसण्याच्या
सगळ्या ठाम पर्यांयांमधलं
हो, हो
मध्येच कुठेतरी
बांधलेल्या वारुळांतुन
नेमकेपणाचे गगनभेदी शंख.

तो बघतो,
सभोवताली,
सगळ्या मर्त्य-अमर्त्य
जाणिवांच्या चक्रव्युहातुन
सर्वत्र सरसरत जाणारी
वेदना,
त्याच्या हाडामासातुन
प्रवास करत
पेशीपेशींच्या स्वयंभू अस्तित्वापर्यंत.

तसा तो सहसा
बाहेर काहीच बोलत नाही.
पण एकांतात
आपले भास क्रुसावर लटकवुन
जोजवत रहातो स्वत:ला
केवळ एक
निरिच्छ विरंगुळा म्हणुन.
तसा त्याच्या वर्तमानातला
प्रत्येक क्षण
निमित्त असतो
त्याच्या असण्याचा.

त्याला जाणवतं नक्कीच की,
प्रत्येक क्षणी
की तो पाहतोय,
ऐकतोय,
बोलतोय,
तो तयार होतोय
येणार्‍या पुढच्या क्षणांत
पहाण्यासाठी
बोलण्यासाठी
ऐकण्यासाठी
आणि असण्यासाठी.

------------------------------------*****-------------------------------------------------------------
स्वयंभू भासांनी
उजळणारं शरीर घेऊन
नेणीव खणत जाताना
स्वत: खणला जातो तो
पुरलेल्या
सेल्फ पोट्रेट्च्या कॅनव्हासकट.
अस्ताला.

Wednesday 13 March 2013

Surgical notes of a Madman (with or by JOSEPH K.)

Dear K,
are u awake in there?
deep inside your mind?
Spanish soldiers with sabres
have slender sliced your skin
in silky sane style.
let me open your wounds
and let me place my gods
and also my religion
and above all
let me place my love too.
suture...
suture...
suture.

flesh fondling them
with fresh filthy fingers
with fornicating fear,
fucking fallopian tubes
and we live!!
yes, we both, wide open.
with references of each other.

ludicrous laugh
for ludicrous life,
ludicrous life
for ludicrous laugh
since, lumps of leprous laws
made us there.
now,see love is lubricating
for lust, mate.
have you had calmness with
compelling chaotic culture?
or a bliss with your
idle genesis?
now don't you look back
our childhood was never an answer
it's always a question to our sanity.

dear K,
are u awake in there?
deep inside your mind?
pulse...
pulse...
pulse
have you had your orgasm mate?

Sunday 10 March 2013

Obscure Lament

we have no paradise.
we have no art.
we have no religion.
we have no cast.
we have no god.
we have no definition.
we have no soul.
we have a mouth
and an asshole

everywhere.
with that
ONE CAN ONLY

BE ONE!